STREFA WIEDZY

 

Burak cukrowy jest rośliną o szczególnie dużych wymaganiach pod względem stanowiska. Wymagania te dotyczą wielu cech agrochemicznych gleby, wśród których najważniejsze to poziom próchnicy, odczyn (obojętny na granicy zasadowego) oraz co najmniej średnia zasobność w składniki mineralne, zwłaszcza w potas – określany mianem nawozowego czynnika minimum produkcji roślinnej. Wyniki badań wykonanych w ostatnich latach w warunkach gleb polskich wskazują na konieczność odpowiedniego przygotowania stanowiska z myślą o buraku cukrowym już przed uprawą rośliny przedplonowej. Wynika to z faktu, że w porównaniu z nawożeniem bieżącym (wykonanym wiosną bezpośrednio przed siewem) buraki cukrowe wykazują silniejszą reakcję plonotwórczą na poziom zasobności gleby, regulowany wcześniej. Z tego powodu na rycinie 1 pokazującej harmonogram nawożenia buraków jesienną regulację zasobności gleby określono mianem terminu ostatecznego. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest bowiem wykonanie korekty zawartości składników przed uprawą przedplonu, na przykład zbożowego. Podobny sposób postępowania dotyczy ustalenia odczynu gleby. Ponadto stosowanie zbyt dużych dawek potasu bezpośrednio przed siewem buraków zwiększa ryzyko nadmiernego zasolenia gleby, a przez to prowadzi do zaburzeń wschodów. Istnieje wiele wariantów zwiększenia zasobności gleby do poziomu odpowiedniego dla buraków cukrowych. Najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie nawozów z grupy Lubofos (przykładowo Lubofos 12) lub superfosfatu prostego z solą potasową.

W nawożeniu buraków należy zwrócić uwagę na precyzyjne ustalenie dawki azotu (najlepiej w oparciu o test glebowy, uwzględniając ewentualną ilość tego składnika wprowadzoną z obornikiem). Wprawdzie duże dawki azotu (powyżej 120 kg N/ha) zwiększają plon korzeni, lecz bardzo często są przyczyną zmniejszenia polaryzacji (zawartości cukru). W praktyce całą dawkę azotu stosuje się przedsiewnie.

Nawożenie podstawowe bezpośrednio przed siewem buraków najlepiej wykonać używając nawozu specjalistycznego Lubofos pod buraki, który został opracowany specjalnie z myślą o nawożeniu tej wymagającej rośliny. Jest to nawóz kompletny, gdyż poza fosforem i potasem zawiera także inne makroskładniki takie jak azot, siarkę, wapń i sód oraz mikroelement – bor. Niewielka ilość azotu amonowego w nawozie zwiększa rozpuszczalność fosforu, którego nośnikiem jest częściowo rozłożony fosforyt. Rola składników drugorzędnych polega między innymi na stymulowaniu plonotwórczego działania azotu (siarka), zwiększeniu zdrowotności plantacji (siarka i wapń) oraz poprawie cech jakościowych korzeni (siarka, sód). W porównaniu z innymi uprawami, burak cukrowy wykazuje większe zapotrzebowanie na sód (tab. 1) oraz wymaga dobrego zaopatrzenia w bor. Niedostateczna zawartość boru w glebie przejawia się fizjologiczną chorobą zwaną zgorzel liści sercowych, a niedoboru tego mikroelementu nie likwiduje stosowanie obornika. Wszystkie te specyficzne wymagania pokarmowe buraka cukrowego uwzględniono opracowując Lubofos pod buraki.

Tabela 1:
POBRANIE JEDNOSTKOWE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH PRZEZ BURAKI CUKROWE
kg/t (plon główny + uboczny)

N	P2O5	K2O	Ca	Mg	S	Na
4-6	1,2 – 1,8	5,0 – 6,5	0,8 – 1,2	0,7 – 0,9	0,5-0,6	1,2-1,5

Jakość plonu buraków cukrowych jest mierzona poziomem zawartości cukru (polaryzacja) i melasotworów, utrudniających odzyskanie cukru (ważnym wskaźnikiem jest zawartość azotu alfa-aminowego – Nα). Parametry te mogą być kontrolowane przez odpowiedni stan zaopatrzenia roślin w magnez i siarkę, co pokazuje schemat na rycinie 2. Z tego powodu strategia nawożenia buraków cukrowych powinna uwzględniać dopływ tych składników do gleby alternatywnie przed siewem buraków lub w początkowym okresie wzrostu (do stadium 2-3 par liści). W ofercie pozostają Luboplon magnezowo siarczanowy (Mg-S) i Luboplon potasowo-siarczanowy (K-S) czyli mieszanina siarczanów magnezu, wapnia i potasu. Dodatkowymi efektami stosowania siarki jest zwiększenie efektywności azotu (możliwość zmniejszenia dawek nawozów azotowych) oraz poprawa zdrowotności plantacji.

Odpowiednie przygotowanie gleby pod uprawę buraków cukrowych (regulacja odczynu, nawożenie mineralne i stosowanie obornika) sprawia, że gatunek ten można potraktować jako roślinę pozostawiającą dobre stanowisko dla rośliny następczej. Zakładając pozostawienie na polu liści buraczanych część nakładów poniesionych na nawożenie buraków cukrowych zwróci się, ze względu na dużą wartość nawozową plonu ubocznego, odniesioną zwłaszcza do azotu i potasu (tab. 2).

Tabela 2:
WARTOŚĆ NAWOZOWA LIŚCI BURAKÓW CUKROWYCH POZOSTAWIONYCH NA POLU
plon korzeni 60 t/ha

Składnik	Dostępność w pierwszym roku, kg/ha	Dostępność w całym zmianowaniu, kg/ha
N	74	110
P2O5	8	15
K2O	145	215