STREFA WIEDZY

 

Średnie plony ziemniaków notowane w ostatnich latach w Polsce (dane GUS) stanowią zaledwie 50% potencjału plonotwórczego wyznaczonego w doświadczeniach COBORU. Jedną z przyczyn jest niewłaściwy dobór stanowiska do uprawy tego, wbrew obiegowym opiniom, wymagającego gatunku. Względnie duży udział ziemniaków w strukturze zasiewów dotyczy mniejszych, rodzinnych gospodarstw, w których zróżnicowanie warunków glebowych jest na tyle niewielkie, że plantator często zmuszony jest uprawiać ziemniaki w glebie o niskim poziomie naturalnej żyzności.
W tych warunkach poza bieżącym nawożeniem NPK szczególnie ważna staje się kontrola stanu zaopatrzenia roślin w składniki drugoplanowe (Mg, Ca i S) – tabela 1.

Tabela 1. Rola składników drugoplanowych w nawożeniu ziemniaków

Zwiększenie efektywności plonotwórczej azotu Zmniejszenie zawartości azotanów w plonie	magnez, siarka
Synteza i transport asymilatów z liści do stolonów i bulw	magnez, siarka
Wzrost odporności na choroby i atak szkodników Zwiększenie odporności na stres cieplny	siarka, wapń
Zwiększenie zawartości skrobi w bulwach	magnez
Zmniejszenie podatności bulw na mechaniczne uszkodzenia (ograniczenie występowania wtórnej plamistości) Poprawa zdolności przechowalniczej (większa trwałość fizjologicznego spoczynku)	wapń

W badaniach naukowych prowadzonych w ostatnich latach w Polsce i za granicą zwraca się uwagę na zagadnienia związane z możliwością sterowania stanem zdrowotności plantacji, poprzez lepsze zaopatrzenia roślin w składniki ograniczające szkodliwe działanie patogenów. Wśród tych składników wymieniane są siarka i wapń. Wprawdzie mechanizmy obronne rośliny stymulowane przez te pierwiastki są odmienne, lecz wypadkowy efekt ich działania jest zawsze dodatni. Szczególnie niedocenianym pierwiastkiem jest wapń, który nie przemieszcza się we floemie, a to oznacza, że podstawowym źródłem tego składnika dla roślin jest roztwór glebowy. Bez względu na uwarunkowania (brak świadomości plantatora i/lub niska naturalna żyzność gleby) ziemniaki często są uprawiane w stanowiskach silnie zakwaszonych. W tych warunkach uruchamiają się toksyczne kationy glinu, zwłaszcza Al3+, które działają destrukcyjnie na rozwój systemu korzeniowego, szczególnie młodych roślin. Kationy glinu mogą być kompleksowane przez siarczany – stąd wynika wielokierunkowe działanie siarki. Konieczność bilansowania składników uwzględniono na schemacie przedstawiającym harmonogram nawożenia ziemniaków (rycina 1). Przygotowując pole pod uprawę ziemniaków warto zastosować Luboplon wapniowo-magnezowy (Ca-Mg), w którym magnez i wapń występują w formie umiarkowanie szybko działających siarczanów. W stanowiskach mniej podatnych na wymywanie nawóz można zastosować już jesienią. Ze względu na krótki okres wegetacji ziemniaków korekty stanu odżywienia plantacji musimy dokonać najpóźniej w fazie formowania liści używając Luboplonu magnezowo-siarczanowego (Mg-S) lub nawozu Luboplon potasowo-siarczanowy (K-S), który oprócz składników drugoplanowych zawiera także potas w formie siarczanowej, rekomendowanej w nawożeniu ziemniaków. Oba wymienione nawozy mogą być stosowane przed sadzeniem bulw.

Ziemniak jest rośliną o szczególnych wymaganiach względem potasu, gdyż na jednostkę plonu pobiera nawet 4-krotnie więcej tego składnika niż fosforu (tabela 2).

Tabela 2. Pobranie jednostkowe składników mineralnych pokarmowych przez ziemniaki, kg/t (plon główny + uboczny)

N	P2O5	K2O	Ca	Mg	S
3,5-4,5	1,0-1,5	4,0-6,0	0,6-0,8	0,4-0,6	0,5-0,7

Uwzględniając wymienione powyżej specyficzne wymagania ziemniaków opracowano Lubofos pod ziemniaki. Szeroka relacja potasu do fosforu w nawozie, wynosząca 3,6 uwzględnia duże zapotrzebowanie tego gatunku na potas. Nawóz zawiera część potasu w formie siarczanowej, co sprawia, że może być stosowany bez obaw o pogorszenie jakości plonu. Amonowa forma azotu zawarta w nawozie sprzyja pobieraniu fosforu z częściowo rozłożonego fosforytu. W lepszych stanowiskach Lubofos pod ziemniaki z powodzeniem można polecić do stosowania jesienią, gdyż azot amonowy jest dobrze wiązany w glebie, a forma fosforu użyta do produkcji nawozu działa przez dłuższy czas. W przypadku ziemniaków całą przewidzianą dawkę azotu stosujemy przed sadzeniem.