STREFA WIEDZY

 

Nawożenie użytków zielonych wymaga wiedzy i staranności od rolnika, przynajmniej z czterech powodów:

• dość znaczne zróżnicowanie składu botanicznego runi to często różne wymagania pokarmowe roślin;
• efektem uprawy tej grupy roślin jest produkcja określonej biomasy, co ważne w krótkim przedziale czasu (kolejne odrosty);
• pasza musi spełniać określone wymagania jakościowe, odniesione także do relacji między składnikami mineralnymi w roślinach;
• brak możliwości mechanicznej ingerencji w profil glebowy wymaga wyboru odpowiednich formulacji nawozów.

Tabela 1:
POBRANIE JEDNOSTKOWE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH PRZEZ ROŚLINY UŻYTKÓW ZIELONYCH
kg/t świeżej masy

Grupa roślin	N	P2O5	K2O	Ca	Mg	S
Trawy	4,0 – 5,0	1,5-2,5	5,5 – 6,5	2,0-3,0	0,5-0,7	0,60-0,70
Bobowate (dawniej motylkowe)	0,5 – 2,5	1,3-2,3	4,0 – 6,0	3,0-4,0	0,6-0,8	0,64-0,74

 

Znaczne zróżnicowanie gatunkowe trwałych użytków zielonych powoduje, że trudno precyzyjnie ustalić zapotrzebowanie roślin na składniki mineralne. Przybliżone dane zamieszczono w tabeli 1. Podane zakresy wykazują zróżnicowanie w zależności od grupy roślin. Dotyczy to zwłaszcza azotu, który rośliny bobowate (motylkowe) asymilują z atmosfery, stąd wyraźnie mniejsze pobranie tego składnika z gleby. Ponadto, w porównaniu z trawami, bobowate wykazują większe zapotrzebowanie na wapń oraz silniejszą wrażliwość na niedobory fosforu. Niedostateczne zaopatrzenie w te składniki skutkuje bowiem zaburzeniami w zawiązywaniu brodawek korzeniowych czyli ograniczeniem wiązania azotu. Stąd opracowując strategię nawożenia trzeba najpierw rozpoznać skład gatunkowy łąki lub pastwiska.

Głównym składnikiem kształtującym produktywność pastwiska jest azot. W zbiorowiskach intensywnie użytkowanych zbiera się zwykle trzy odrosty, a okres jednego odrostu trwała około 6-8 tygodni, w zależności od warunków klimatycznych i składu botanicznego runi. Szczególnie ważne jest nawożenie pierwszego odrostu, który dominuje nad pozostałymi. W tym okresie konieczne jest uzupełnienie zasobów azotu po zimie, gdyż w okresie wczesnej wiosny procesy mineralizacji azotu glebowego przebiegają mniej intensywnie. Część składnika możemy wprowadzić do gleby przy okazji wiosennego nawożenia podstawowego, w formie nawozu NPK (Lubofoska, Lubofos) – rycina 1. Pozostałą ilość uzupełniamy stosując klasyczny, dobrze rozpuszczalny nawóz azotowy. Nawożenie azotem, choć w mniejszej dawce, możemy wykonać także po zbiorze pierwszego odrostu. Dyskusyjne jest natomiast stosowanie azotu w letnich miesiącach (lipiec, sierpień). W tym okresie intensywnie przebiega uwalnianie azotu z glebowej materii organicznej, wzrasta udział bobowatych w masie runi i wydajność wiązania azotu przez tą grupę roślin. Dzieje się tak ponieważ potencjał roślin do wiązania N2 jest funkcją temperatury.

Na trwałych użytkach rolnych wyniesienie z gleby potasu jest wyraźnie większe niż azotu, zwłaszcza na użytkach trawiastych. Rola tego składnika wynika nie tylko bezpośrednio z wpływu na przyrost biomasy roślinnej, poprzez kształtowanie procesów fizjologicznych w roślinach, lecz także z kształtowania gospodarki wodnej łąki lub pastwiska. Regułą jest, że na użytkach nawożonych potasem rośliny są odporniejsze na stresy związane z warunkami klimatycznymi i z presją patogenów. Trawy i bobowate rozbudowując silny, głęboki system korzeniowy (rola fosforu i wapnia) mogą pobierać pewne ilości tych składników z podglebia. Dlatego wyliczonego pobrania składników nie można przeliczać bezpośrednio na dawki nawozów. Ponadto wykorzystanie składników mineralnych z nawozów przez rośliny użytków zielonych jest większe niż na gruntach ornych i dla składników pierwszoplanowych wynosi: 70-90% (N), 30-45% (P) i 55-85% (K). Nawożenie fosforem i potasem najlepiej wykonać przed rozpoczęciem wiosennej wegetacji stosując dobrze rozpuszczalne nawozy (fosforan amonu lub superfosfat prosty z dodatkiem soli potasowej, a także alternatywnie Lubofoskę o szerokiej relacji K/P). Z badań naukowych wynika, że na trwałych użytkach zielonych efektywność fosforu z częściowo rozłożonych fosforytów jest duża. Stąd do jesiennej regulacji zasobności gleby, a w korzystnych warunkach wilgotnościowych także do wiosennego nawożenia, z powodzeniem można stosować nawozy typu Lubofos.

Rośliny trwałych użytków zielonych wykazują duże zapotrzebowanie na magnez i siarkę. Znaczenie tych składników jest wielokierunkowe. Oba wymienione pierwiastki kształtują efektywność azotu, co na trwałych użytkach zielonych ma szczególnie duże znaczenie, gdyż wprowadzanie do gleby zbyt dużych dawek azotu wiąże się z wypadaniem z runi roślin bobowatych. Stosując po zbiorze każdego odrostu lub po wypasie nawóz Luboplon potasowo-siarczanowy (K-S) wprowadzamy do gleby siarczany magnezu, wapnia i potasu, co doskonale wpływa na regenerację runi. Ponadto poprawiamy w ten sposób zdrowotność roślin (siarka, wapń i potas) oraz zwiększamy aktywność biologiczną gleby (rycina 2). Dodatkowym efektem takiego systemu nawożenia użytku jest możliwość znacznego ograniczenia dawki azotu pod drugi odrost i całkowitej rezygnacji z trzeciego terminu. Ważną kwestią jest także jakość paszy. Rośliny nawożone Luboplonem potasowo-siarczanowym( K-S) zawierają więcej białka, a mniej azotanów oraz charakteryzują się wyraźnie korzystniejszym stosunkiem równoważnikowym K : (Ca+Mg). Jeśli istnieje konieczność stabilizacji odczynu do dyspozycji mamy nawóz Luboplon wapniowo-magnezowy (Ca-Mg), który bardzo dobrze sprawdza się w warunkach nawożenia późnym latem.